Lunety celownicze, zwane również celownikami optycznymi, to wyjątkowo przydatne akcesoria montowane na wiatrówkach, broni pneumatycznej, a także broni palnej. Służą one do precyzyjnego namierzania celu na większych dystansach, tym samym umożliwiając strzelcom dokładniejsze celowanie.
Lunety celownicze wykorzystywane są między innymi w myślistwie, strzelectwie sportowym, a także działaniach wojskowych i policyjnych.
Jak jednak dopasować możliwie najlepszą lunetę? Na co należy zwracać szczególną uwagę przy wyborze i zakupie? Co powinno cechować dobry celownik optyczny? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w poniższym artykule.
Zobacz również: Jak działa kolimator? Wskazówki zakupowe
Pomimo tego, że poszczególne elementy konstrukcji lunet celowniczych mogą różnić się w zależności od typu danego celownika, a także jego zastosowania, ogólna budowa obejmuje kilka niezbędnych elementów, do których zalicza się:
· Tubus – to cylindryczna obudowa, w której znajdują się wszystkie elementy optyczne i mechaniczne. Jej zadaniem jest ochrona soczewki oraz najważniejszych mechanizmów regulacyjnych przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz szkodliwym wpływem poszczególnych drobinek, takich jak kurz czy pył.
· Obiektyw – czyli soczewka znajdująca się na przedniej części lunety. Obiektyw zbiera światło z celu i tworzy powiększony obraz wewnętrzny. Im większa będzie przy tym średnica obiektywu, tym wyższa okaże się jasność i jakość obrazu.
· Optykę wewnętrzną – a więc zestaw soczewek i pryzmatów wewnątrz lunety, który powiększa obraz celu i umożliwia skuteczne jego wyostrzenie. Lunety celownicze mogą jednocześnie dysponować stałym powiększeniem, a więc oferować jeden ustalony poziom, lub też umożliwiać samodzielną jego regulację w określonym zakresie. Same soczewki mogą dodatkowo posiadać specjalne powłoki refleksyjne, które redukują odblaski, a zarazem poprawiają kontrast i jasność obrazu.
· Siatkę celowniczą (krzyż celowniczy) – to precyzyjny wzór (najczęściej krzyżyk) umieszczony na wewnętrznej płaszczyźnie lunety. Jest on pomocny w precyzyjnym ustawianiu punktu celowania, co z kolei wywiera bezpośredni wpływ na celność oddawanych strzałów.
· Wieżyczki regulacyjne – czyli pokrętła umieszczone na tubusie, które pozwalają na ustawianie punktu celowania. Nieco bardziej zaawansowane lunety mogą oferować przy tym możliwość regulacji elewacji, co kompensuje opad pocisku, a także kompensacji wpływu wiatru.
· Okular – to nic innego, jak tylna soczewka lunety, przez którą patrzy strzelec. Jej zadaniem jest wyostrzenie obrazu celu i siatki celowniczej tak, aby były one odpowiednio dopasowane do wzroku użytkownika.
Lunety celownicze niejednokrotnie cechują się odmienną budową, funkcjonalnością, a także przeznaczeniem. Podziałów można przy tym dokonać:
1. Ze względu na przeznaczenie – w tej kategorii znajdują się między innymi lunety myśliwskie (przeznaczone do polowań), sportowe (zaprojektowane do strzelectwa precyzyjnego), ale i taktyczne lub wojskowe, cechujące się zwiększoną wytrzymałością na wstrząsy oraz odpornością na trudne warunki.
2. Ze względu na powiększenie – czyli lunety ze stałym powiększeniem, które cechują się prostszą konstrukcją i łatwiejszym użytkowaniem, a także lunety z możliwością regulacji powiększenia, zapewniające większą wszechstronność i uniwersalność.
3. Ze względu na rodzaj siatki celowniczej – lunety mogą dysponować podstawowym krzyżem, siatką balistyczną lub podświetlaną siatką celowniczą. Te pierwsze sprawdzają się przede wszystkim w strzelectwie rekreacyjnym oraz myślistwie. Lunety z siatką balistyczną są natomiast dedykowane do strzelectwa dalekodystansowego, gdyż dysponują oznaczeniami do kompensacji opadu pocisku oraz wpływu wiatru. Z kolei podświetlane siatki celownicze mają na celu ułatwienie oddawania strzałów w słabych warunkach oświetleniowych.
4. Ze względu na sposób montażu – w tym kontekście mówi się o lunetach klasycznych o uniwersalnym zastosowaniu, a także modelach kompaktowych, które okazują się krótsze i lżejsze.
5. Ze względu na dystans użytkowania – lunety na krótkie dystanse (do 100 metrów) dysponują szerokim polem widzenia i powiększeniem w zakresie 1-4x. Modele przeznaczone na średnie dystanse (100-300 metrów) sprawdzają się w strzelectwie sportowym i myślistwie, gwarantując przy tym powiększenie z przedziału 4-12x. Jeśli natomiast chodzi o lunety na długie dystanse (powyżej 300 metrów), są one dedykowane do precyzyjnego strzelectwa, tym samym dając możliwość powiększenia w zakresie 12-24x, a także skorzystania z zaawansowanej siatki celowniczej.
6. Ze względu na dodatkowe funkcje – w tej kategorii wspomina się przede wszystkim lunety z regulacją paralaksy, wyposażone w dalmierz, czy też lunety termowizyjne i noktowizyjne, które umożliwiają celowanie w ciemności.
Przy wyborze odpowiedniej lunety celowniczej ważne jest, aby wybrać model dopasowany do własnych potrzeb i oczekiwań, a także konkretnego zastosowania. Kwestia ta może jednak okazać się nieco problematyczna, szczególnie dla osób, które decydują się na zakup swojej pierwszej lunety. Aby więc ułatwić podjęcie trafnej decyzji, poniższe akapity zawierają wszelkie najważniejsze parametry i funkcje lunet celowniczych, na które należy zwrócić szczególną uwagę przy zakupie.
Oferowane przez lunetę powiększenie zależy przede wszystkim od jej przeznaczenia. Do wyboru są przy tym lunety ze stałym powiększeniem, a także z możliwością jego regulacji. Te pierwsze są z zasady prostsze i bardziej wytrzymałe, sprawdzając się jednocześnie przy strzelaniu na stałych dystansach. Lunety ze zmiennym powiększeniem okazują się natomiast znacznie bardziej wszechstronne i uniwersalne w zastosowaniu.
Powiększenie należy dobrać w zależności od dystansów, na których oddawane będą strzały. Przy strzelaniu krótkodystansowym zaleca się powiększenie z przedziału 1-4x. Na średnich dystansach optymalne będzie powiększenie z zakresu 4-12x, a przy strzelaniu długodystansowym warto postawić na powiększenie od 12 do 24x.
Parametr ten określa wielkość przedniej soczewki, przy czym im większa będzie jej średnica, tym jaśniejszy okaże się obraz. Większa średnica obiektywu wywiera jednocześnie bezpośredni wpływ na wagę oraz rozmiar samej lunety, z czym należy się liczyć przy zakupie.
W tym kontekście można postawić na siatkę prostą (duplex), która zapewnia uniwersalność w zastosowaniu, siatkę mil-dot, cechującą się dużą precyzją i możliwością kompensacji odległości oraz wiatru, lub też siatkę BDC (Bullet Drop Compensation), która jest dostosowana do balistyki pocisków.
Siatki celownicze niejednokrotnie dysponują również podświetleniem, co okazuje się przydatne w warunkach słabego oświetlenia.
Mianem pola widzenia określa się szerokość obszaru widzianego przez lunetę na danym dystansie. Szerokie pole widzenia jest przy tym istotne przy okazji strzelania do poruszających się celów, natomiast wąskie doskonale sprawdza się przy celach nieruchomych.
Lżejsze lunety okazują się wygodniejsze, szczególnie podczas oddawania strzałów w ruchu. Większe i cięższe warianty mogą być z kolei bardziej stabilne i precyzyjne, co jednak odbywa się kosztem poręczności.
Przy zakupie lunety należy upewnić się, że będzie ona kompatybilna z posiadaną bronią. Warto przy tym wybrać solidny montaż, który zagwarantuje odpowiednią stabilność lunety, co z kolei będzie miało bezpośredni wpływ na precyzję przy strzelaniu.
Wybór odpowiednio dopasowanej lunety celowniczej jest uzależniony od wielu rozmaitych czynników. Akcesoria te przeważnie cechują się bowiem odmiennym przeznaczeniem, a także różnorodnymi funkcjami. Aby podjąć więc możliwie najlepszą decyzję, konieczne jest nie tylko określenie własnych oczekiwań i wymagań, ale i zapoznanie się z wszelkimi najważniejszymi parametrami oferowanymi przez konkretne lunety.
Poszukując lunety myśliwskiej warto postawić na model ze zmiennym powiększeniem, dobrą jasnością oraz wysoką trwałością budowy. Luneta do strzelectwa sportowego powinna cechować się dużym powiększeniem, funkcją regulacji paralaksy, a także precyzyjnymi wieżyczkami regulacyjnymi. Jeśli natomiast w planie jest zakup lunety do strzelectwa rekreacyjnego, dobrym wyborem będzie model oferujący uniwersalne powiększenie oraz prostszą konstrukcję.
Sprawdź również: Optyka stosowana w ASG – co wybrać?