Co powinno znaleźć się w apteczce pierwszej pomocy?

Wyposażenie apteczki pierwszej pomocy zależy w istotnej mierze od jej przeznaczenia. O tym, co konkretnie powinno znaleźć się w danej apteczce nie informują jednak żadne oficjalne zalecenia. Nawet pomimo faktu, że istnieją wymogi dotyczące posiadania apteczek w miejscu pracy, szkole czy w samochodzie, a nawet precyzyjne instrukcje odnośnie tego, gdzie powinny się one znajdować i jak powinny być oznaczone.

Normy, z jakimi najczęściej możemy spotkać się w przypadku apteczek, to niemieckie normy DIN. Regulują one zarówno skład jakościowy, jak i ilościowy poszczególnych apteczek. Dodatkowo niektóre apteczki (znajdziemy przy nich określenie plus) zawierają nadprogramowe akcesoria prócz tych, które są wymagane normą.

Nie ma jednak czegoś takiego jak apteczka uniwersalna. Jej zawartość powinna odpowiadać specyficznym potrzebom, a także ilości osób, jaka będzie z niej korzystać w nagłym wypadku.

Choć nie ma jako takiego wymogu posiadania apteczki samochodowej, istnieje obowiązek udzielenia pierwszej pomocy w razie wypadku. Nie chodzi więc o to, by wozić ze sobą zestaw mało praktycznych akcesoriów, a wyłącznie takie, które mogą nam pomóc uratować czyjeś życie.

Obowiązek posiadania apteczki dotyczy wyłącznie taksówkarzy, kierowców autobusów czy też instruktorów jazdy. Nie należy jednak zapominać, że jeśli wybieramy się do obcego kraju, przepisy w nim panujące mogą różnić się od polskich. Przykładowo w Chorwacji, Francji czy Słowacji za brak apteczki otrzymuje się mandat.

Na terenie całej Europy zawartość apteczki samochodowej powinna być zgodna z niemiecką normą DIN 13164, więc komponując wkład do własnego egzemplarza można i warto kierować się tymi samymi wytycznymi.

Wspomniane przepisy obejmują takie elementy jak:

·         przylepiec DIN 13019 - A (5m x 2,5 cm) x1

·         plaster DIN 13019 - E (10 x 6 cm) x4

·         opatrunek na opuszki palców x2

·         opatrunek na palec (12 x 2 cm) x2

·         plaster z opatrunkiem (1,9 x 7,2 cm) x2

·         plaster z opatrunkiem (2,5 x 7,2 cm) x4

·         opatrunek indywidualny DIN 13151 - M (8 x 10 cm) x1

·         opatrunek indywidualny DIN 13151 - G (10 x 12 cm) x1

·         chusta opatrunkowa DIN 13152 - A (60 x 80cm) x1

·         nożyczki DIN 58279 - A (14,5 cm) x1

·         rękawice jednorazowe EN 455 x4

·         chusteczka wilgotna do czyszczenia skóry x2

·         instrukcja udzielania pierwszej pomocy

Niemieckie zalecenia można uzupełnić o takie akcesoria jak latarka, ustnik do sztucznego oddychania czy race świetlne.

Warto wiedzieć, że dla motocykli przewidziano oddzielną normę - DIN 13167. Uwzględniony w niej wkład jest mniejszy, ale jednocześnie jest dostosowany do najczęstszych urazów komunikacyjnych.

Choć tak naprawdę każda apteczka powinna być poręczna i odporna na działanie czynników zewnętrznych, w przypadku apteczki turystycznej jest to szczególnie ważne. Równie istotne jest dopasowanie jej wkładu do rodzaju podróży, a także wieku podróżników. Inaczej będzie wyglądała apteczka dla grupy dorosłych, a inaczej dla dziecka.

Choć nie ma jednoznacznych wytycznych odnośnie wkładu do apteczki turystycznej, poniższe artykuły z pewnością okażą się przydatne:

·         plastry mocujące,

·         plastry różnej wielkości,

·         opatrunki jałowe,

·         opaska uciskowa i elastyczna,

·         chusta trójkątna i opatrunkowa,

·         bandaż,

·         waciki odkażające i ampułki soli fizjologicznej,

·         jednorazowa maseczka do sztucznego oddychania,

·         nożyczki,

·         rękawiczki jednorazowe,

·         koc termiczny.

Norma określająca skład apteczki stosowanej w pojazdach samochodowych, czyli DIN 13164, posiada skład dobrze dostosowany także do pieszych wycieczek, więc nią także można kierować się tworząc własną apteczkę turystyczną. Jeżeli jednak mowa o survivalu, warto rozważyć apteczkę taktyczną wojskową.

Godnym polecenia gotowym rozwiązaniem jest apteczka turystyczna Helbo Depan HEL003. Zawiera wszelkie najważniejsze akcesoria, a dodatkowo respirator do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Sprawdza się zarówno jako dobrze wyposażona apteczka turystyczna, jak i apteczka do użytku domowego.

Dodatkowo warto wziąć ze sobą na wyjazd małą ilość leków przeciwbólowych, przeciwalergicznych, rozkurczowych i przeciwbiegunkowych.

Apteczka wojskowa taktyczna to zupełnie inny rodzaj apteczki, niemający wiele wspólnego ze standardowym wkładem turystycznym czy samochodowym. Ostatecznie korzystanie z apteczki przez funkcjonariuszy służb mundurowych wygląda zupełnie inaczej niż udzielanie pomocy przedmedycznej na turystycznej wycieczce.

Apteczka wojskowa taktyczna jest specjalistycznym sprzętem ratunkowym, który ma za zadanie ratować życie na polu bitwy. Muszą znaleźć się w niej akcesoria, które pomogą zatamować krwotok czy opatrzyć rany postrzałowe.

W wyposażeniu apteczki taktycznej powinny się zatem znaleźć:

·         bandaże elastyczne i zwykłe, w tym bandaż „izraelski”,

·         opaska bojowa uciskowa Staza do tamowania krwotoków z kończyn,

·         opatrunek hemostatyczny powodujący krzepnięcie krwi przy ranie postrzałowej,

·         opatrunki na oparzenia (np. hydrożelowe),

·         rękawiczki jednorazowe,

·         środki odkażające albo waciki nasączone alkoholem,

·         koc ratunkowy,

·         chusta trójkątna,

·         gazy i kompresy jałowe,

·         taśma do usztywnienia.

Dobra apteczka taktyczna jest dodatkowo wyposażona w system szybkiego otwierania i system taśm MOLLE (Modular Lightweight Load-bearing Equipment), dzięki którym może zostać łatwo przytroczona do plecaka. Ponadto jest wykonana z mocnego, wodoodpornego tworzywa, w kamuflujących odcieniach.

Gotowe apteczki wojskowe można znaleźć w asortymencie marki Helbo. Przykładowo 17-elementowa apteczka Depan HEL005 nadaje się do użytku przez pracowników służb mundurowych, policję, żołnierzy, ale także i survivalowców oraz podróżników. Wykonana z wodoodpornego poliestru i wyposażona w systemy mocowania MOLLE i PALS (Pouch Attachment Ladder System) jest trwała i łatwa w przenoszeniu. Model posiada dodatkowo specjalny rzep z przodu umożliwiający oznaczenie apteczki odznaką jednostki policyjnej, wojskowej, strażackiej, paramedycznej czy paramilitarnej.

Równie dobrze sprawdzają się apteczki wojskowe Depan HEL002 i Depan HEL004.

Mówi się, że najwięcej wypadków zdarza się w domu. Niezależnie od statystyk rzeczywiście warto mieć pod ręką nie tylko najważniejsze środki opatrunkowe, ale i podstawowe leki. Taki zestaw należy przechowywać w suchym miejscu, poza zasięgiem małych dzieci, a przegląd jego zawartości warto zrobić raz na pół roku.

We wkładzie do apteczki domowej można uwzględnić takie środki jak:

·         termometr,

·         nożyczki (do cięcia opatrunków czy bandaży),

·         jednorazowe rękawiczki,

·         aparaturę do mierzenia ciśnienia,

·         gazy opatrunkowe, kompresy jałowe i bandaże,

·         plastry.

Spośród środków farmakologicznych warto z kolei mieć pod ręką:

·         leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe,

·         aspirynę w dawce kardiologicznej,

·         leki przeciwbiegunkowe, na zaparcia i rozkurczowe,

·         środki uzupełniające elektrolity,

·         wapno i leki przeciwhistaminowe,

·         leki na przeziębienie, kaszel, 

·         sól fizjologiczną do przemywania oczu i nosa,

·         środki do dezynfekcji ran (np. Octenisept),

·         maści na rany, stłuczenia, oparzenia i ból,

·         żelowe kompresy (opatrunek grzejący i chłodzący).

Dodatkowo w przypadku mniejszego dziecka warto mieć w apteczce gruszkę do nosa, krople na ból brzucha dedykowane dla najmłodszych czy nożyczki z zaokrąglonymi końcówkami.

Według prawa apteczka szkolna powinna znajdować się w każdym pokoju nauczycielskim, a dodatkowo także w laboratoriach i pracowniach. Choć polskie przepisy nie precyzują co dokładnie powinna zawierać apteczka w szkole, wiadomo, że powinna znajdować się w miejscu widocznym, a wraz z nią powinna być dostępna instrukcja udzielania pierwszej pomocy. Zaleca się, by taka apteczka składała się wyłącznie ze środków opatrunkowych, bez uwzględnienia leków.

Podobnie jest w kwestii apteczki przeznaczonej do zakładu pracy. Ustawodawca nakłada pod groźbą kary zobowiązanie wobec pracodawców, by zapewnili niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy środki oraz dodatkowo wyznaczyli osoby zobowiązane do udzielania pierwszej pomocy, zapewniając im odpowiednie przeszkolenie. Miejsca rozmieszczenia apteczek powinny być oznakowane białym krzyżem na zielonym tle, a ich lokalizacje ustala lekarz sprawujący opiekę nad pracownikami.

Przy kompletowaniu zawartości apteczki do szkoły, podobnie jak w przypadku apteczki do zakładu pracy, można kierować się niemiecką normą przemysłową DIN 13157. Wkład do tej apteczki jest bardzo podobny do zaleceń dla apteczki samochodowej, ale obejmuje więcej środków:

·         przylepiec DIN 13019 - A (5m x 2,5 cm) x1

·         plaster DIN 13019 - E (10 x 6 cm) x8

·         opatrunek na opuszki palców x4

·         opatrunek na palec (12 x 2 cm) x5

·         plaster z opatrunkiem (1,9 x 7,2 cm) x4

·         plaster z opatrunkiem (2,5 x 7,2 cm) x8

·         opatrunek indywidualny DIN 13151 - K (6 x 8 cm) x1

·         opatrunek indywidualny DIN 13151 - M (8 x 10 cm) x3

·         opatrunek indywidualny DIN 13151 - G (10 x 12 cm) x1

·         chusta opatrunkowa DIN 13152 - A (60 x 80cm) x1

·         kompres (10 x 10cm) x6

·         kompres na oko (min. 5 x 7 cm) x2

·         kompres zimny (min. 200 cm2) x1

·         koc ratunkowy 160 x 210 cm x1

·         opaska elastyczna DIN 61634 - FB 6 (4m x 6cm) x2

·         opaska elastyczna DIN 61634 - FB 8 (4m x 8cm) x2

·         chusta trójkątna DIN 13168 – D x2

·         nożyczki DIN 58279 - B (19 cm) x1

·         torebka foliowa (min. 30 x 40 cm) x2

·         chusta z flizeliny (min. 20 x 30 cm) x5

·         rękawice jednorazowe EN 455 x4

·         instrukcja udzielania pierwszej pomocy x1

Wyposażenie apteczki powinno być dostosowane do ilości osób w placówce.

Zależnie od przeznaczenia, każda apteczka pierwszej pomocy będzie miała nieco inny wkład. Jeżeli kompletujemy zestaw dla siebie i swojej rodziny, możemy wzbogacić go o środki farmakologiczne dopasowane do potrzeb domowników. W każdej innej sytuacji nie warto ryzykować podając komuś lek, na który może być uczulony. Za jedyny wyjątek można uznać środek zawierający kwas acetylosalicylowy w dawce kardiologicznej (np. Acard 75 mg), który podaje się osobom z podejrzeniem zawału mięśnia sercowego zgodnie z wytycznymi Polskiej Rady Resuscytacji.

W większości przypadków, w tym kompletując apteczkę samochodową, turystyczną, do szkoły czy zakładu pracy, najważniejsze jest, by wkład był w stanie uratować czyjeś życie podczas najczęściej zdarzających się w danym miejscu wypadków. Do podjęcia próby pomocy zobowiązują nas wręcz przepisy. Choć nie regulują one co dokładnie powinno znaleźć się w poszczególnych apteczkach, możemy korzystać z dobrze dopracowanych niemieckich norm DIN.

Wyjątkowym rodzajem apteczki jest apteczka wojskowa taktyczna, ponieważ jej specjalistyczne wyposażenie musi sprawdzić się w najtrudniejszych warunkach, jakie stwarza wojna. Skorzystają z niej także survivalowcy czy bushcraftowcy.